Met de vergrijzing van het schoonmaakpersoneel en het feit dat er al een flinke krapte op de arbeidsmarkt heerst, wordt het cruciaal voor schoonmaakbedrijven om zuinig om te gaan met hun personeel. Immers, wie het personeel heeft, heeft de markt. Voogd: ‘Maar je wilt als schoonmaakbedrijf ook gewoonweg goed voor je personeel zorgen, het ziekteverzuim verlagen en je personeel gezond hun pensioenleeftijd laten halen. Dat alles staat bekend onder de term duurzame inzetbaarheid.’

Daar speelt ergonomie een grote rol in, zegt Voogd. ‘Toen ik eind jaren tachtig betrokken was bij de vaktechnische commissie van opleider SVS, stond de branche aan het begin van een transformatie. Vanuit Scandinavië kwamen de eerste microvezeltools naar Nederland. Dat leidde tot een verandering in schoonmaakmethoden. Dit was ook het moment waarop ergonomie op de voorgrond trad. Met als doel de fysieke belasting van schoonmaakprofessionals te verminderen en hun gezondheid op lange termijn te beschermen.’

Gedachtegoed van Decabooter

Dat heeft sindsdien alleen maar aan belang toegenomen. Wie professioneel gezien aan de slag wil met ergonomie, kon niet om het gedachtegoed van de Belgische Eric Decabooter heen. Voogd: ‘In de jaren tachtig contracteerde SVS de ergonoom Decabooter, gespecialiseerd in ergonomie bij schoonmaakmethodieken. Hij legde de nadruk op zijn ergo-driehoek: ergonomische producten, houding en tegenbewegingen. Ergonomie is dus niet alleen een verstelbare mopsteel,  maar gaat ook over de houding waarin je schoonmaakt. En verricht, voordat je een kortstondige en belastende beweging inzet, tegenbewegingen. Alsof je een topsporter bent die aan zijn warming-up begint.’  

‘Als je het ziekteverzuim door een relatief kleine investering kunt terugdringen, dan levert dat een enorme besparing op’

Repetitieve taken vermijden

‘Kunnen we repetitieve taken vermijden of afwisselen?’ Dat is volgens Voogd ook een belangrijke vraag. ‘Je kunt repetitieve taken verdelen over meerdere schoonmakers in je team. Of een maximale tijd zetten op repetitieve handelingen. Of repetitieve handelingen zoveel mogelijk door een robot laten doen. Steeds vaker komen we daardoor robots tegen. Zowel in kantoren als in hotels. Daar doen ze taken als stofzuigen of schrobzuigen. Sommige schoonmakers zijn bang dat daardoor hun baan verdwijnt, maar daar geloof ik niet in. De inzet van robots helpt juist om die repetitieve bewegingen te vermijden zodat de schoonmaker elders van meerwaarde kan zijn. Robots helpen zo ook het ziekteverzuim tegengaan. Als dat meegenomen wordt in het sommetje om een robot aan te schaffen, is er al snel return on investment. Ik heb het gevoel dat deze berekening niet altijd wordt gemaakt. Terwijl deze juist gunstig uitpakt.’

Aantal adviezen

In recent onderzoek van Erasmus+, met SVS Opleidingen als Nederlandse partner, wordt gesproken van het houden van micropauzes. Voogd: ‘Vergelijkbaar met de tegenbewegingen van Decabooter. In dat onderzoek wordt schoonmaken beschouwd als middelzware arbeid. Uit het onderzoek blijkt dat dezelfde werkwijze de ene persoon vatbaarder kan maken voor aandoeningen aan het bewegingsapparaat, terwijl een ander nergens last van heeft. Factoren als leeftijd, fysieke conditie, gewicht en gezondheidstoestand zijn dus van belang. Maar het onderzoeksteam kwam ook met een aantal adviezen. Kies de lichtste reinigingsmethode. Kies een machine boven een handgereedschap. Gebruik het lichtst mogelijke gereedschap. Oefen de meest ergonomische manier van werken. Gebruik de beenspieren. Vermijd een te lange steel. Vermijd een te brede beweging. En de laatste: Vermijd wringen, maar bevochtig wel voor. Allemaal tips waar we wat in de praktijk mee kunnen.’ Voogd raadt schoonmaakbedrijven dan ook aan het onderzoek te lezen. ‘Net zoals je veel informatie kunt vinden in de Arbowet en in de Arbeidscatalogus op www.ras.nl.’

Materiaalwagen moet passen bij taak

Niet alleen stelen kunnen ergonomischer, Voogd wijst ook op andere innovatieve materialen. ‘Kijk naar de kleine schrobzuigmachines die steeds vaker worden ingezet voor periodiek reinigen. Een materiaalwagen kan ook een belangrijk onderdeel zijn van ergonomisch werken. Natuurlijk, de materiaalwagen moet passen bij de schoonmaaktaak. Dat wil zeggen dat er voldoende materiaal aanwezig moet kunnen zijn om de taak efficiënt uit te voeren zonder heen en weer te hoeven lopen. Echter, wat ik vaak zie gebeuren, is dat medewerkers de materiaalwagen volstouwen met voorraad voor een hele maand. Dat lijkt handig, maar dat leidt ook al snel tot klachten omdat de wagen te zwaar wordt. Let daarop als leidinggevende.’