Duurzaamheid is een ontwikkeling die aansluit aan de levensbehoeften van de huidige generatie, zonder die van de toekomstige generaties tekort te doen. Eigenlijk komt het erop neer dat we zorgen dat we zo met onze aarde omgaan dat deze voor volgende generaties aan hun behoeften kan blijven voldoen. Zo blijft de aarde bewoonbaar. Het gaat daarbij om economische, sociale en leefomgevingsbehoeften. Voorbeelden zijn een schoon milieu, een opgeleide en gezonde bevolking en maatschappelijk vertrouwen. Deze betekenis laat zien hoe complex en breed het begrip duurzaamheid is. Vaak wordt duurzaamheid omschreven aan de hand van de drie P’s: People, Planet en Prosperity. Oftewel mensen, milieu en welvaart.

Nadruk op de mens

Het gaat erom dat deze drie met elkaar in evenwicht zijn. Degene die echt diep graaft naar de juiste betekenis, komt erachter dat het achtervoegsel ‘zaam’ geschikt om of geneigd tot betekent en ‘duur’ afkomstig is van het werkwoord duren, wat blijven bestaan betekent. Duurzaam betekent dus ‘geschikt om te blijven bestaan’. Duurzaamheid is bij het complexe vakgebied van glas- en gevelreiniging een bekende term. Op ecologisch gebied, maar ook op sociaal vlak. Misschien wel met een nadruk op de mens. Want één van de grootste risico’s binnen de branche wordt gevormd door het werken op hoogte. Al jaren staat vallen van hoogte in het algemeen met stip bovenaan de lijst van meest voorkomende bedrijfsongevallen, met volgens het RIVM jaarlijks tot wel 557 ernstige gevallen.

Mensen op de juiste manier opleiden

Dat binnen de branche preventie belangrijk is, behoeft nauwelijks uitleg. Om meer aan veiligheid te doen is in de Arbocatalogus Veilig Werken op Hoogte bijvoorbeeld meer opgenomen over het werken op hoogte. Zo mag een glazenwasser nu maximaal vier uur per dag met de wassteel werken, op een hoogte van tussen de 3,5 en 7 meter. Daarbij gaat het om maximaal twee uur op een hoogte tot 13,5 meter. Bij werken op hoogte is meestal sprake van een tijdelijke situatie. Daarom moet voor elk object waar je op hoogte aan de slag gaat een RI&E worden opgesteld. Michiel de Reus, directeur-eigenaar van INT-EXT Glasbewassing en docent bij SVS, heeft in de afgelopen 35 jaar veel zien veranderen: ‘’Ik begon in de tijd dat wetgeving nul was en de term ergonomie bestond nog niet. Ik durf wel te zeggen dat het een totaal andere branche is dan vroeger. Tegenwoordig is het vak veel toegankelijker.’' Duurzaamheid vindt De Reus ‘’je personeel op de juiste manier opleiden. Dat is het duurzaamste wat je kunt doen. Je houdt ze uit de ziektewet. Je houdt ze heel.’’ Hij benoemt daarbij dat het behouden van personeel op dit moment de grootste uitdaging van het vak is.

Succes met kennis

‘’Kennis is macht. Op het moment dat jij werknemers echt goed uitlegt dat ze roofbouw aan het plegen zijn op hun lichaam, behaal je daar echt successen mee,’’ licht De Reus toe. ‘’Wel zie ik dat het een zware opgave is. Mensen denken toch meer op korte termijn. Denken niet altijd aan volgende week, maar alleen aan morgen.’’ Preventie vindt De Reus heel belangrijk bij duurzame inzetbaarheid. ‘’Ik laat aan de jongens over met welk systeem ze willen werken, maar ik wil ze wel in bescherming nemen. Dat is ook meteen het moeilijkste.’’ In zijn functie als docent laat hij studenten ook zien hoe zij op de juiste manier met producten omgaan. ‘’Ze moeten tijdens de studie van mij ook met het waspak werken. Dan zie je ze ook wel eens kijken van ‘dat is toch wel lekker’. Het zijn natuurlijk allemaal stoere mannen, maar op het moment dat ze wat minder hoeven te tillen, dan merken ze dat wel.’’

Traditioneel glazenwassen

De kwaliteit van producten ziet De Reus ook verbeteren. ‘’Er wordt wel geluisterd naar de branche. Het exoskelet, een soort harnas dat je aantrekt dat je bewegingen ondersteunt, is een van de betere innovaties. Er zou wel meer ruimte voor ergonomie moeten zijn. Ik vraag me bijvoorbeeld wel af wat de belasting is als een werknemer op een verkeerde manier een ladder plaatst en dit zichzelf verkeerd aanleert. Is dat dan zo duurzaam?’’ De traditionele glazenwasser werkt nog graag met een zware houten ladder. ‘’Ik werk zelf ook nog graag met het emmertje en het sopje. Dat is echt mijn ding.’’ Hij ziet daarbij weinig innovatie op ecologische duurzaamheid. ‘’Het werk is aardig hetzelfde gebleven.’’

Bewustwording van belasting

Peter Rietbroek, mede-eigenaar van Rietbroek, vindt afwisseling van de werkzaamheden het belangrijkst om werknemers op een zo lang mogelijke manier in te zetten. ‘’Denk aan het afwisselen van taken en het nemen van voldoende rust. Ook probeer ik ze bewust te maken van de gevaren. Dat doen we door middel van veel voorlichting.’’ Rietbroek neemt toolbox-meetings heel serieus en stuurt met regelmaat sms’jes met risk- en safetyzinnen. ‘’Daarmee willen we werknemers enerzijds op de risico’s wijzen en anderzijds op de veiligheid. Ook hebben we video’s als voorlichting en een intern trainingsprogramma waarbij we mensen proberen bewust te maken. Daarbij herhalen we telkens de boodschap. Niet alleen over veiligheid van werken op hoogte, maar ook over ergonomie en duurzame inzetbaarheid.’’

Preventie leidt tot veiliger werken

Rietbroek voelt dat er draagvlak is voor preventie onder zijn werknemers. ‘’We doen het niet allemaal voor niets. De preventie leidt ergens toe, vooral op het gebied van veilig werken. We zien bij werkinspecties dat werknemers het serieus oppakken. Dat is een continuproces.’’ De opgave van duurzame inzetbaarheid ziet Rietbroek alleen maar groter worden: ‘’Ik verwacht dat daar goede innovaties voor komen. Die zijn wel nodig.’’ Hij benoemt daarbij het belang van mindset. ‘’De mindset is superbelangrijk. Dit in combinatie met innovaties. Die moeten elkaar aanvullen.’’

Werkdruk door regelgeving

Rietbroek bespreekt ook de telescoopsteel oftewel de wassteel. ‘’Het is een alternatieve werkmethode. Dat wil zeggen dat je eerst naar andere methodes moet kijken voordat je deze toepast. De wassteel wordt op dit moment te pas en te onpas ingezet. Voor door zzp’ers. Dat is voor medewerkers best een probleem. Omdat zzp’ers niet met dezelfde regelgeving te maken hebben, leidt dit bij medewerkers van glasbewassingsbedrijven tot werkdruk. Dat zorgt er weer voor dat werknemers vaker de wassteel pakken. Dat is dan ook weer niet de bedoeling.’’ Ook denkt Rietbroek na over waterverbruik. “Doen we dat wel slim met elkaar? We hebben een schaarste aan water. Waar kan dan de oplossing liggen? Misschien wel bij het opvangen van regenwater of zelfs het gebruik van grondwater? Al geloof ik niet dat er genoeg regenwater is voor de hele branche.’’

Fysieke en mentale gezondheid

Rik van der Woerd, eigenaar Rix Dienstverlening, voert met regelmaat, maximaal twintig uur per week, ook zelf het werk uit. Hij en zijn team gebruiken de telescoopsteel veel. ‘’De telescoopsteel kan natuurlijk wel weer een grote belasting hebben op het lichaam. Dus daar proberen we ook goed op te letten. Omdat we veel werk voor particulieren doen, maken we minder vierkante meters of oppervlakken.’’ Van der Woerd vindt dat ‘’het welzijn van de medeweker, het fysieke en mentale, voorop staan. Daar moet je serieus mee omgaan en het gesprek over aangaan. Wat ik het mooiste vind, is als het team zelf ook aangeeft wat ze belangrijk vinden. Bij ons in het team is dat wel echt zo. Als iemand zich minder veilig voelt, denken we erover na hoe we die situatie kunnen oplossen. Ik vind het mooi dat het team dit zelf draagt.’’

Rekening houden met lichamelijke gezondheid

De grootste uitdaging is volgens Van der Woerd toch wel de meest voor de hand liggende. “Het lichaam van de glazenwassers. Hoe halen ze lichamelijk gezond het pensioen? Het werk mag geen afbreuk doen aan de lichamelijk gesteldheid. Dat is het belangrijkst. Hoe we overbelasting voorkomen? Aan de ene kant bij het plannen van de zaken. Aan de andere kant kijken we goed naar het materiaal. Wij houden ons aan de normen van de RAS en dus aan de maximale uren die je met een wassteel mag werken. Materiaal is heel belangrijk. De ene wassteel is de andere niet. De ene is lichter dan de andere. Ook krijgen alle glazenwassers een opleiding via SVS of NESO. Daar wordt veel aandacht besteed aan hoe je op een goede manier je werk uitvoert. Ook hebben we goed contact met een fysiopraktijk. Daar zijn de lijntjes kort mee. Vorig jaar hebben we bijvoorbeeld met het hele team een fitheidstest gedaan. Daarbij is specifiek gekeken naar de aspecten die belangrijk zijn voor het glazenwassen. De insteek van de test was om te kijken hoe glazenwassers geholpen kunnen worden. Waar moeten zij op letten qua lichamelijk fitheid voor het werk.’’

Glasbewassing is op zichzelf duurzaam

Over het vakgebied en duurzaamheid zegt Van der Woerd: ‘’Glazenwassen is überhaupt gezond. Je bent buiten bezig en je bent fit. We moeten alleen de belastende aspecten minimaliseren. Dat het in elk geval geen afbreuk doet aan de lichamelijke gesteldheid.’’ Hij vervolgt: ‘’Glasbewassing en onderhoud zijn op zichzelf al duurzaam. Als een klant zijn pand netjes laat onderhouden, kan het pand veel langer mee. Waar bedrijven in andere sectoren misschien heel erg hun best moeten doen in het bedrijfsproces zijn glasbewassing en specialistische reiniging op zichzelf al duurzaam. Een verkoper kan nog zo zijn best doen om duurzaam te werken, maar uiteindelijk brengt deze persoon meer spullen de wereld in en worden grondstoffen uitgeput. Met glasbewassing ben je bezig om van bestaande objecten de levensduur te verlengen. Als wij verrot houtwerk vinden, dan geven we dat ook aan bij de klant.’’ Uit onderzoek van Money Magazine blijkt zelfs dat de verkoopwaarde van een woning kan stijgen door glasbewassing.

Het belang van duurzame inzetbaarheid

En zo staat duurzaamheid centraal binnen de glas- en gevelreiniging. Dat wil zeggen: de duurzame inzetbaarheid van de werknemer. Duurzame inzetbaarheid is van belang om werknemers tot hun pensioen, gezond, gelukkig en bekwaam aan het werk te houden. Aandacht voor duurzaam werken is om verschillende redenen van belang. Jaarlijks krijgen in het algemeen honderdduizenden mensen gezondheidsklachten door hun werk. Het gevolg is dat werknemers vaker verzuimen en minder productief zijn. Goede arbeidsomstandigheden voorkomen en beperken deze problemen. Daarnaast zijn gezonde mensen gelukkiger en kunnen zij langer hun werk blijven doen. De Reus hamert er nog eens op: ‘’Je behaalt successen door mensen goed uit te leggen dat ze roofbouw op hun lichaam aan het plegen zijn.’’ Tot slot vindt Van der Woerd het daarbij ‘’het mooiste als het team zelf ook aangeeft wat ze belangrijk vinden. Het meest succesvolle vind ik dus ook dat het binnen het team gedragen wordt en de ruimte wordt gevoeld om aan te geven wanneer een situatie misschien niet zo veilig is en wanneer de werknemers meer rust en ruimte nodig hebben.’’